การเขียนตอบข้อสอบกฎหมายในระดับเนติบัณฑิต

เมื่อเรียนมาถึงระดับเนติบัณฑิตแล้ว ต้องตอบข้อสอบกฎหมายอย่างไรให้ได้คะแนน

    เมื่อปีที่แล้ว พี่ชายของผู้เขียนได้สมัครเรียนในระดับเนติบัณฑิตไทย หลังจากสำเร็จการศึก

ษา มาจากต่างประเทศ ตอนนั้นผู้เขียนเพิ่งจะเข้าเรียนปริญญาโททางกฎหมาย อยู่ที่ต่าประเทศ

เช่นกัน พี่ชายของผู้เขียนเป็นคนที่หัวไวมากกว่าผู้เขียนหลายเท่า เข้าใจอะไรง่ายดาย พี่ชาย

ของผู้เขียนได้ GPA สูงมาก และ Expect Gpa ก็สูงด้วย จึงสามารถไปเรียนต่อต่างประเทศได้

อย่างสบายๆแต่ที่ทำให้ผู้เขียนรู้สึกประหลาดใจเสียมากว่า เหตุใด พี่ชายของผู้เขียนจึงมิ

สามารถสอบผ่านเนติบัรฑิต แม้แต่ขาเดียวในปีที่ผ่านมา ซึ่งตอนนั้น ผู้เขียนก็รู้สึกเสียใจ และ

รู้สึกเป็นห่วง เพราะพี่ชายของผู้เขียนค่อนข้างจะเป็นคนทำอะไรทุ่มเท คงจะเสียใจมาก คะแนน

ของพี่ชายผู้เขียนจะอยู่ในระดับใกล้ผ่านเสมอๆ เช่น 45 47 เป็นต้น วันที่ไปขอดูกระดาษสมุด

ตอบ พี่ชายของผู้เขียนไปกับเพื่อน ปรากฎออกมาว่า ที่สอบมิผ่านนั้น เพราะไม่สามารถถ่าย

ทอดความรู้ออกมาเป็นภาษากฎหมาย หายคำตกคำ ขาดห้วงเหตุ ห้วงผล และคำที่ใช้ ไม่ค่อย

เป็นภาษากฎหมายเท่าใด เพราะตอนที่เ้รียนเนติอยู่นั้น พี่ชายของผู้เขียนก็โลภโดยการเรียน

อยู่ต่างประเทศไปพร้อมกันด้วย เพราะอยากสำเร็จเสียเร็วๆ ภาษากฎหมายและประมวลมิได้

ท่อง ก็มิต่างอะไรกับชาวบ้านเขียน ในเทอมถัดมา ผู้เขียนได้เข้าศึกษาในระดับชั้นเนติบัณฑิต

เช่นกัน หลังจากที่ผู้เขียนสำเร็จการศึกษาจากต่างประเทศแล้ว หลังจากผู้เขียนศึกษาข้อบก

พร่องของพี่ชายผู้เขียน จึงเรียนไปพร้อมๆกันแทน โดยผู้เขียนเข้าใจดีว่ามีความรู้ดีแต่มิ

สามารถที่จะถ่ายทอดมาเป็นถ้อยคำที่สละสลวยได้ จึงควรฝึกเขียนอย่างมาก สำคัญคือการทำ

ข้อสอบเก่าเสียมาก เพราะความรู้นั้นดีแล้ว สำคัญที่การทบทวน และการฝึกเขียนเสียมากกว่า

โดยผู้เขียนจะเป็นผู้ตรวจทาน สลับกับมารดา เป็นคนให้คะแนน ผู้เขียนรู้สึกว่า พี่ชายของผู้

ผู้เขียนลำดับเหตุการ์ณได้ฉงนใจยิ่งนัก ถ้าอ่านดูโดยปราศจากโจทก์ ย่อมทำให้ลำดับเนื้อ

ความได้อย่างไม่มีความหมาย ผู้เขียนจึงวางหลักในการเขียนตอบข้อสอบให้ และให้นำไปฝึก

เขียน ซึ่งหลักดังกล่าวของผู้เขียนก็มีดังนี้

 1.เรื่องของภาษาที่ใช้

1.1.เรื่องของภาษาต้องกระชับ รัดกุม 

ข้อนี้ เมื่อพิจารณา คำว่า กระชับ คือ ปราศจากคำฟุ่มเฟือย ไม่มีความหมาย การถอดความ

ประโยคในภาษากฎหมายควรจะเขียนให้ไ้ด้ใจความ ไม่ใช่ฟุ่มเฟือยดั่งแต่งนิยาย อ่านดูแล้ว

ความหมายไม่ขาด ไม่เกิน ได้ใจความ ส่วนรัดกุม คือ ความหมายในแง่นั้นตีความได้ในทาง

เดียว มิใช่ถอดความแล้วตีความออกไปได้หลายใน

1.2.ต้องใช้คำในตัวบทกฏหมาย หรือ หลักกฎหมาย 

คำในกฎหมายย่อมเป็นศัพท์เฉพาะที่มิใช้นามทั่วไป ย่อมจะมิสามารถใช้คำอื่นแทนได้ เช่น 

คำว่า มูลคดี ก็ต้องใช้คำว่า มูลคดี เป็นต้น ถ้าเรียบเรียงออกมาเป็นภาษาธรรมดาเสียแล้ว ย่อม

เป็นการยากที่จะได้คะแนนมาเชยชม 

  สองข้อนี้ ปราศจากข้อใดข้อหนึ่งเสียมิได้ จะทำให้มิได้คะแนน 

2.การลำดับเหตุการ์ณ ในเวลาศาลท่านร้อยเรียงคำพิพากษา ย่อมต้องลำดับเหตุการ์ณให้คู่

ความเข้าใจ ในกรณีทนาย หรือ พนักงานอัยการก็เช่นกัน ย่อมต้องไล่เรียงเหตุการ์ณให้เป็น

ลำดับ ไม่ใช่หัวท้าย ท้ายไปหัวเสีย จนอ่านแล้วเสียความไม่รู้เรื่อง ย่อมแน่นอนเป็นการยากที่

จะได้คะแนน เช่น การตอบข้อสอบกฎหมายอาญา มิควรวินิจฉัยผู้ใช้ขึ้นก่อน ควรจะไล่เรียงจาก

ผู้กระทำความผิดเสียก่อน มิฉะนั้นแล้วเวลาวินิจฉัยความผิดของผู้ใช้ซึ่งอิงความผิดตัวการอยู่

จะทำให้ต้องวินิจฉัยผู้ลงมือไปถึงสองรอบ ย่อมเสียเวลา และอ่านเข้าใจกว่าปรกติอยู่เป็นแน่

3.การตอบข้อสอบย่อมจะต้องมีหลักกฏหมายในข้อเท็จจริงอันเป็นส่วนประกอบของเหตุ 

(Tatbestand) เช่น ผู้ใด ฆ่า ผู้อื่น ตรงนี้ เรียกว่าองค์ประกอบของมาตรา และในสุดที่เป็นผล 

(Rechtsfolge) ต้องระวางโทษประหารชีวิต นี่คือ ผล เมื่อข้อเท็จจริงใดที่ปรับเข้ากับหลักกฎ

หมายข้อใด การเขียนต้องร้อยเรียงให้เข้าองค์กรอบของมาตรานั้นๆ ถ้าจะวางอยู่งสั้นๆ

Ex นายแดงอายุสิบเก้าปี ทำการสมรสกับนางสาวเขียวอายุียี่สิบสองปี 

เวลาร้อยเรียงประโยคสั้นๆออกมาเวลาสอบ ก็จะเขียนได้ว่า....

นายแดงอายุสิบเก้าปี ยังมิครบยี่สิบปีบริบูรณ์ยังคงเป็นผู้เยาว์และยังคงมิบรรลุนิติภาวะ

ตามมาตรา 19 (วางหลักพร้อมวินิจฉัยองค์ประกอบ) แต่่การที่นายแดงทำการสมรสกับนางสาว

เขียวอายุยี่สิบสองปี (มิใช่ผู้เยาว์) ซึ่งทั้งบุคคลทั้งสองมีอายุไม่ต่ำกว่า 17 ปีบริบูรณ์ 

การสมรสจึงสมบูรณ์ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1448 (การตอบโดยวาง

หลักและเป็นการเขียนองค์ประกอบมาตรา 20 ไปพร้อมกันด้วย) นายแดงย่อมบรรลุนิติภาวะ

โดยการสมรส (ผลในมาตรา 20) 

4.ในกรณีกฎหมายมีคำที่เป็นศัพท์ เฉพาะ ควรจะต้องอธิบายคำนั้นลงในข้อสอบเสียด้วย พึงระ

ลึกไว้เสมอว่า ในการเรียนการสอน ผู้สอนย่อมต้องสอนแบบผู้เขียนไม่มีความเข้าใจในเรื่ิองนั้น

ฉันใดก็ฉันนั้น เวลาเขียนข้อสอบผู้ตอบก็ต้องนึกเสียว่าผู้สอนมิได้มีความรู้เสียเลย (แต่เฉพาะ

ศัพท์ที่คนทั่วไปเท่านั้นมิเข้าใจ แต่มิใช่ต้องอรรถาธิบายไปเสียทุกคำ) ในเืบื้องต้นนี้ก็เช่น 

คำว่าประมาท (ในประมวลกฎหมายอาญา) เป็นต้น 

รูปแบบของการตอบข้อสอบ

โดยปกติแล้ว การตอบข้อสอบย่อมมีสองแบบ 

1.การตอบข้อสอบแบบวางหลักกฎหมาย 

การตอบเช่นนี้ นิยมกันในระดับปริญญาตรีเสียมากกว่าเนติบัณฑิต (แต่มิได้หมายความว่าระดับ

เนติบัณฑิตจะใช้มิได้) เป็นการตอบข้อสอบโดยยกหลักกฎหมายที่เกี่ยวข้อง แล้วจึงวินิจฉัยใน

ย่อหน้าถัดไป การตอบเช่นนี้ จะมีคะแนนเสียมาก เพราะเนื่องจากการท่องประมวลได้แล้ว 

ทุกถ้อยคำมิได้มีตกหล่น โดยต้องใส่เลขมาตราคล้ายกับล้อตัวบทมาทั้งมาตรา เช่น

หลักกฎหมายที่เกี่ยวข้อง

มาตรา 19 วางหลักกฎหมายไว้ว่า .....................

มาตรา 20 วางหลักกฎหมายไว้ว่า .......................

มาตรา 1448 วางหลักกฎหมายไว้ว่า .......................

ประเด็น ....................

ดังนี้ ..................... (สรุป) 

มีข้อเตือนใจเล็กน้อยว่า ถ้าคิดเสียว่าจำมาตราไม่ได้ทั้งหมด จำได้แต่ Keyword มิควรใช้วิธี

การนี้อย่างเด็ดขาด ควรใช้วิธีที่สอง

2.การวินิจฉัยข้อเท็จจริง คละเคล้ากับวางหลักกฎหมาย

วิธีนี้ ผู้เขียนใช้บ่อยมากหลักจากจบมาจากปริญญาตรี โดยการตอบนั้นจะวางหลักกฎหมาย

สลับกับข้อเท็จจริงที่เกี่ยวข้อง โดยเหมาะสำหรับการสอบที่มีเวลาจำกัด และเป็นการสอบซึ่งสูง

กว่าระดับเนติบัณฑิตด้วย (เช่น สนามผู้ช่วย) โดยมีตัวอย่างดังนี้ 

จากข้อเท็จจริงดังกล่าว วินิจฉัยได้ดังนี้

   นายแดงอายุสิบเก้าปี เมื่ออายุยังมิครบ 20 ปี ย่อมมีสถานะเป็นผู้เยาว์ และยังไม่บรรลุ

นิติภาวะ เมื่อบุคคลนั้นย่อมพ้นจากผู้เยาว์และบรรลุนิติภาวะเมื่อมีอายุยี่สิบปีบริบูรณ์ หรือ 

ทำการสมรสหากการสมรสนั้น ได้ทำตามบทบัญญัติ มาตรา 1448 ซึ่งเมื่อนายแดงมีอายุสิบเก้า

ปี สมรสกับนางสาวเขียวอายุยี่สิบสองปี เมื่อบุคคลทั้งอายุมิต่ำกว่าสิบเจ็ดปีบริบูรณ์ การสมรส

จึงทำถูกต้องตามบทบัญญัติมาตรา 1448 นายแดงย่อมบรรลุนิติภาวะ

  เท่าที่เห็นจะไม่มีการวางหลักกฎหมายไว้ข้างต้น และ กรณีนี้ปราศจากคำเฉพาะ จึงต้องใช้

คำในตัวบท สลับกับวางหลักโดยไม่ต้องอธิบายศัพท์เฉพาะ (เพราะมันไม่มี)

ดังนี้จะเป็นภาพรวม จงจำไว้เสมอว่าธงข้อสอบเนติบัณฑิตเป็นเพียงแนวทางในการใช้ตรวจข้อ

สอบ มิใช่เป็นธงที่ควรจะตอบให้เหมือนเสียทีเดียว ต้องการมีการอธิบายคำอื่นเสียบ้าง

หวังว่าที่ผู้เขียน เขียนชี้แนะไว้เป็นแนวทาง จะสามารถช่วยเหลือผู้อื่นได้บ้างเป็นลำดับไป หวัง

ว่าผู้ที่อ่านบทความนี้แล้ว จะเขียนได้ดียิ่งๆขึ้นไป และ ต้องมีวินิจขยันทำข้อสอบเก่าเสียด้วย